• About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact
Saturday, March 6, 2021
  • Login
Krushi Samrat
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी
No Result
View All Result
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी
No Result
View All Result
Krushi Samrat
No Result
View All Result
Home हिन्दी

सांवा खेती कि उन्नत तकनिक

Team Krushi Samrat by Team Krushi Samrat
March 28, 2019
in हिन्दी
0
सांवा खेती कि उन्नत तकनिक
Share on FacebookShare on WhatsApp

सांवा की फसल भारत की एक प्राचीन फसल है यह रूप पहाड़ो क्षेत्रो में बोई जाने वाली सूखा फसल हैI असिंचित क्षेत्रो में बोई जाने वाली मोटे अनाजों में इसका महत्वपूर्ण स्थान हैI इसमे पानी की आवश्यकता अन्य फसलो की अपेक्षा काम पड़ती हैI सांवा का उपयोग चावल की तरह किया जाता हैI इसका हरा चारा पशुओ को खिलने से उनकी सेहत अची रहती है, और उन्हें बहुत भी पसंद आता हैI इसमे चावल की तुलना में पोषक तत्वों के साथ-साथ प्रोटीन की पाचन योग्यता 40 प्रतिशत तक होती हैI

सांवा की खेती दानों के साथ-साथ अच्छे गुणों के लिये लाभदायक रहते हैI सांवा की खेती मैदान के साथ – साथ पर्वतीय स्थानों पर भी की जाती है। भारतवर्ष में सांवा की खेती उत्तराखंड, उत्तरप्रदेश, तमिलनाडु, छत्तीसगढ़ व मध्यप्रदेश ऐसे अलग अलग कुछ क्षेत्रों में की जाती है।

जमीन की तयारी कैसे करे-  

सांवा की फसल कम उपजाऊ वाली मिट्टी में लगाई जाती हैI इसे नदियों के किनारे की निचली भूमि में भी उगाया जा सकता हैI लेकिन इसके लिए बलुई दोमट और दोमट भूमि सर्वाधिक उपयुक्त होती हैI

सांवा की खेती मैदानी एवं पर्वतीय स्थानों पर छोटे-छोटे खेतों में की जाती है। हल्की एवं कम उर्वरता वाली भूमि में खेती हेतु एक से दो गहरी जुताई वर्षापूर्व आवश्यक है।

बीज, जमीन, बीजदर और बोने का समय-

सांवा की बहुत सी प्रचलित प्रजातियां है जैसे की टी.46, आई. पी.149, यु.पी.टी.8, आई.पी.एम.97, आई.पी.एम.100, आई.पी.एम.148, आई.पी.एम.151 यह प्रजातीया पाई जाती है।

ज्यादा उत्पादन लेने के लिये उन्नत किस्मों का चुनाव करें। हल्की व पथरीली भूमि के लिए जल्द पकने वाली तथा मध्यम उर्वरता वाली भूमि हेतु मध्यम समय में पकने वाली बीज को पसंत करें। बीज कतार में बोने के लिये बीज दर 8 से 10 किलो प्रति हेक्टर तथा छिड़काव पद्धति से बोआई के लिये 12 से 15 किलो बीज प्रति हेक्टर हेतु आवश्यक है। तमिलनाडु में असिंचित फसल की बोआई सितम्बर-अक्टूबर माहिने में तथा सिंचित फसल की बोआई फरवरी-मार्च में की जाती है जबकि उत्तराखंड के पर्वतीय स्थानों पर अप्रैल-मई महिना बोआई करने के लिए ठीक रहते है। मध्यप्रदेश के लिये मान्सून शुरू होने के साथ और 10-12 जुलाई के पहले बोआई करने पर सर्वाधिक उत्पादन प्राप्त होता है। बोआई पूर्व फफूंदनाशक दवा कार्वेन्डाजिम या कार्वोक्सिन का 2 ग्राम प्रति किलो बीज की दर से बीजोपचार आवश्यक है

सिंचाई कैसे करे-

सांवा की खेती में सिंचाई की आवश्यकता नहीं पड़ती है क्योंकि, यह खरीफ अर्थात बारिश के मोसम में आने वाली फसल है लेकिन काफी समय तक जब पानी (बारिश) नहीं बरसता है तो फूल आने की अवस्था में एक सिंचाई करना आवश्यक रहता हैI जल भराव की स्थिति वाली जमीन में जल निकास होना आवश्यक हैI

रोग तथा उनका नियंत्रण कैसे करना चाहिए-

सांवा में तुलसित, कंडुवा, रतुआ या गेरुई रोग लगते हैI रोगग्रस्त पौधों को उखाड़कर अलग कर देना चाहिए तथा मैन्कोजेब 75% डब्लू. पी. को 2 किलोग्राम प्रति हेक्टेयर की दर से छिड़काव करना चाहिएI इसके साथ ही साथ बीज उपचारित ही बोना चाहिएI

इसमे दीमक एवं तना छेदक कीट लगते है नियंत्रण हेतु खेत में कच्चे गोबर का प्रयोग नहीं करना चाहिए, बीज शोधित करके बोना चाहिए, फोरेट 10 % सी.जी. किलो ग्राम प्रति हेक्टर में इसका प्रयोग करेI क्यूनालफास 25 ई.सी. 2 लीटर की दर से प्रति हेक्टर छिड़काव बी कर सकते हैI

कटाई-
सांवा की फसल पकाने पर ही कटाई हसिया द्वारा पौधे सहित करनी चाहिएI इसके छोटे-छोटे बण्डल बनाकर खेत में ही एक सप्ताह तक धूप में अच्छी तरह सुखाकर मड़ाई करनी चाहिएI इसकी पैदावार में दाना 12 से 15 कुंतल प्रति हेक्टेयर तथा भूसा 20 से 25 कुंतल प्रति हेक्टेयर प्राप्त होता हैI

 

 

सदर सत्रासाठी आपण ही आपल्या कडील माहिती / लेख इतर शेतकऱ्यांच्या सोयीसाठी krushisamrat1@gmail.com या ई-मेल आयडी वर किंवा 8888122799 या नंबरवर पाठवू शकतात. आपण सादर केलेला लेख / माहिती आपले नाव व पत्त्यासह प्रकाशित केली जाईल

Tags: Sovana cultivation that advanced technicसांवा खेती कि उन्नत तकनिक
Team Krushi Samrat

Team Krushi Samrat

Related Posts

मसूर उत्पादन की उन्नत तकनीक
हिन्दी

मसूर उत्पादन की उन्नत तकनीक

January 31, 2020
ठंड के मौसम में पशुपालन कैसे करें ?
शेतीपुरक उद्योग

ठंड के मौसम में पशुपालन कैसे करें ?

December 24, 2019
फसलों के साथ पोपलर (Populus) वृक्ष की खेती
हिन्दी

फसलों के साथ पोपलर ( Populus ) वृक्ष की खेती

November 22, 2019

ताज्या बातम्या

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण
शेती

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण

by Team Krushi Samrat
October 22, 2020
शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी
शेती

शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी

by Team Krushi Samrat
October 22, 2020
रब्बी हंगामात ‘मोहरी’चे पीक फायद्याचे
शेती

रब्बी हंगामात ‘मोहरी’चे पीक फायद्याचे

by Team Krushi Samrat
October 16, 2020
परतीच्या पावसाने हिरावला शेतकऱ्यांच्या तोंडाशी आलेला घास
शेती

परतीच्या पावसाने हिरावला शेतकऱ्यांच्या तोंडाशी आलेला घास

by Team Krushi Samrat
October 16, 2020
खुल्या बाजारात सोयाबीनला मिळतोय अवघ्या दीड हजारांचा भाव
शेती

खुल्या बाजारात सोयाबीनला मिळतोय अवघ्या दीड हजारांचा भाव

by Team Krushi Samrat
October 15, 2020
कमी खर्चात, कमी त्रासात घ्या ‘झेंडू’चे पिक
शेती

कमी खर्चात, कमी त्रासात घ्या ‘झेंडू’चे पिक

by Team Krushi Samrat
October 15, 2020
२०२०-२१ च्या शासकीय खरीप पिकांचे दर निश्चित
शासकीय योजना

२०२०-२१ च्या शासकीय खरीप पिकांचे दर निश्चित

by Team Krushi Samrat
October 10, 2020
अतिपाऊस,कीटकांच्या हल्ल्यामुळे सोयाबीनचे मोठे नुकसान
शेती

अतिपाऊस,कीटकांच्या हल्ल्यामुळे सोयाबीनचे मोठे नुकसान

by Team Krushi Samrat
October 10, 2020
करा शेवग्याची लागवड आणि मिळावा चांगले उत्पन्न
शेती

करा शेवग्याची लागवड आणि मिळावा चांगले उत्पन्न

by Team Krushi Samrat
October 10, 2020
Prev Next

About us

Krushi Samrat

कृषी सम्राट हा शेतकऱ्यांसाठी शेतकरी पुत्राने सुरु केलेला एक समूह आहे. आपल्या शेतकऱ्यांना जगभरातील शेतीविषयी माहिती मोफत मिळावी हाच यामागचा एक उद्देश आहे.

Browse by Category

  • Uncategorized
  • अवजारे
  • आयुर्वेदिक नुस्खे
  • कायदा
  • कृषीसम्राट सल्ला
  • तंत्रज्ञान
  • प्रेरणा
  • प्रेरणादायक गोष्टी
  • बातम्या
  • यशोगाथा
  • व्हिडिओ
  • शासकीय योजना
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • हवामान
  • हिन्दी

Recent News

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण

October 22, 2020
शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी

शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी

October 22, 2020
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

© 2020 Powered by Tech Drift Solutions.

No Result
View All Result
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी

© 2020 Powered by Tech Drift Solutions.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In