• About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact
Tuesday, April 13, 2021
  • Login
Krushi Samrat
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी
No Result
View All Result
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी
No Result
View All Result
Krushi Samrat
No Result
View All Result
Home शेती

बियाण्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम करणारे घटक

Team Krushi Samrat by Team Krushi Samrat
May 27, 2019
in शेती
2
बियाण्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम करणारे घटक
Share on FacebookShare on WhatsApp

बियाण्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम करणारे अनेक घटक आहेत. त्यामध्ये बियाणे तयार झाल्यापासून त्याची विक्री होईपर्यंत वेगवेगळ्या बाबींचा उदाहरणार्थ, परागीभवन होऊन फळधारणा होणे, बियाण्याची वाढ, पक्वता, काढणी, मळणी, वाळवणे, स्वच्छता, प्रतवारी, पॅकिंग, साठवण व विक्री आदींचा समावेश होतो. ढोबळमानाने या बाबींची खालील चार गटांमध्ये वर्गवारी करता येईल.

1. आनुवंशिक कारणे
बियाण्याची गुणवत्ता ही आनुवंशिक शुद्धतेवर अवलंबून असते. ही शुद्धता आनुवंशिक व भौतिक कारणांमुळे कमी होत जाते. प्रामुख्याने एकच बियाणे वर्षानुवर्षे वापरल्याने त्याची आनुवंशिक शुद्धता कमी होते.
2. हवामानातील बदल (भौगोलिक कारणे)
पिकांची वाढ व बियाण्यांची गुणवत्ता ही फक्त आनुवंशिक कारणांमुळे कमी होत नसते. त्यासाठी अनेक घटक कारणीभूत असतात. पिकाची वाढ व बियाणे तयार होऊन ते पक्व होताना अनुकूल हवामान असल्यास त्याची गुणवत्ता चांगली राहते. त्याचप्रमाणे हवामानातील वार्‍याचा वेग, अति पाऊसमान, प्रकाशाची तीव्रता, तापमान फुलोर्‍यातील काळात कीटकांच्या हालचाली इत्यादी बाबींवर बियाण्याची गुणवत्ता ठरते. या प्रतिकूल बाबी असल्यास त्याचा विपरीत परिणाम बियाण्याच्या गुणवत्तेवर होतो.

3. व्यवस्थापकीय आणि उत्पादन तंत्रज्ञान
प्रसारित केलेल्या उत्पादन तंत्रज्ञानाच्या शिफारसींचा अवलंब करून बीजोत्पादन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. प्रसारित केलेले तंत्रज्ञान हे ठिकाण व हंगाम यानुसार थोडेफार वेगळे असू शकते. उत्पादन तंत्रज्ञानामध्ये आपल्या वैयक्तिक अनुभवाचा उपयोग करून आवश्यकता भासल्यास स्थानिक परिस्थितीनुसार त्यामध्ये थोडेफार बदल करून उपयोग करावा. व्यापारी तत्त्वावर घेतल्या जाणार्‍या पिकांपासून बीजोत्पादनासाठीची पिके वेगळे करून उत्कृष्ट व्यवस्थापन केल्यास उच्चतम गुणवत्ता असलेल्या बियाण्याची निर्मिती शक्य आहे. अशा प्रकारे तयार केलेल्या बियाण्याची आनुवंशिक शुद्धता चांगली असते. बियाणे खराब होण्याचा धोका राहत नाही. कीड-रोगरहित बियाणे तयार करता येते.
बीजोत्पादनासाठी लागणारे मूळ बियाणे विलगीकरण अंतर, पीकसंरक्षण जमीन तयार करणे, पेरणीची वेळ आणि पद्धत, तणनियंत्रण, भेसळीची झाडे काढणे, रोगग्रस्त झाडे काढणे, पाणी व अन्नद्रव्य व्यवस्थापन, रोग व किडीचे नियंत्रण याबाबी बियाण्याच्या गुणवत्तेच्या दृष्टीने महत्त्वाच्या आहेत.

4. बियाण्याची काढणी व काढणीपश्‍चात तंत्रज्ञान
बियाण्याची उच्च गुणवत्तेचे बियाणे प्राप्त करण्यासाठी काढणी व हाताळणी ह्या बाबींची काटेकोरपणे देखरेख करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. या कामामध्ये निष्काळजीपणा झाल्यास आनुवंशिक शुद्धता, रोग व कीडरहित बीजोत्पादन करण्यासाठी वापरलेला वेळ आणि पैसा वाया जाण्याची शक्यता असते. तसेच काढणीच्या वेळी आलेल्या अवकाळी पावसामुळे काढणी, मळणी प्रक्रिया, वाळवण, स्वच्छता, प्रतवारी, बियाणे संस्कार, पॅकिंग, लेबलिंग आणि सीलबंद करणे, साठवण, धुरीकरण, वाहतूक या कामासाठी योग्य तंत्रज्ञान वापरले नाही व योग्य तंत्रज्ञान वापरले नाही व योग्य ती काळजी घेतली नाही तर तयार झालेल्या बियाण्याच्या गुणवत्तेवर त्याचा विपरीत परिणाम होण्याची शक्यता असते.

बियाण्यातील प्रमुख किडींची ओळख

सदर सत्रासाठी आपण ही आपल्या कडील माहिती / लेख इतर शेतकऱ्यांच्या सोयीसाठी krushisamrat1@gmail.com या ई-मेल आयडी वर किंवा 8888122799 या नंबरवर पाठवू शकतात. आपण सादर केलेला लेख / माहिती आपले नाव व पत्त्यासह प्रकाशित केली जाईल.

Tags: Components that affect seed qualityKrushi Samratकृषी सम्राटबियाण्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम करणारे घटक
Team Krushi Samrat

Team Krushi Samrat

Related Posts

जायद सीजन में भिंडी की खेती 
शेती

जायद सीजन में भिंडी की खेती 

March 12, 2021
लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण
शेती

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण

October 22, 2020
शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी
शेती

शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी

October 22, 2020

ताज्या बातम्या

जायद सीजन में भिंडी की खेती 
शेती

जायद सीजन में भिंडी की खेती 

by Girish Khadke
March 12, 2021
उत्पादन में होगा इजाफा – भूमि की तैयारी के लिए करें इन 6 कृषि यंत्रोंसे
अवजारे

उत्पादन में होगा इजाफा – भूमि की तैयारी के लिए करें इन 6 कृषि यंत्रोंसे

by Girish Khadke
March 12, 2021
लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण
शेती

लसून लागवडीसाठी जाणून घ्या अनुकूल हवामान व विविध वाण

by Team Krushi Samrat
October 22, 2020
शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी
शेती

शाश्वत शेतीसाठी मसाला पिके व सुगंधी वनस्पतीची लागवड करावी

by Team Krushi Samrat
October 22, 2020
रब्बी हंगामात ‘मोहरी’चे पीक फायद्याचे
शेती

रब्बी हंगामात ‘मोहरी’चे पीक फायद्याचे

by Team Krushi Samrat
October 16, 2020
परतीच्या पावसाने हिरावला शेतकऱ्यांच्या तोंडाशी आलेला घास
शेती

परतीच्या पावसाने हिरावला शेतकऱ्यांच्या तोंडाशी आलेला घास

by Team Krushi Samrat
October 16, 2020
खुल्या बाजारात सोयाबीनला मिळतोय अवघ्या दीड हजारांचा भाव
शेती

खुल्या बाजारात सोयाबीनला मिळतोय अवघ्या दीड हजारांचा भाव

by Team Krushi Samrat
October 15, 2020
कमी खर्चात, कमी त्रासात घ्या ‘झेंडू’चे पिक
शेती

कमी खर्चात, कमी त्रासात घ्या ‘झेंडू’चे पिक

by Team Krushi Samrat
October 15, 2020
२०२०-२१ च्या शासकीय खरीप पिकांचे दर निश्चित
शासकीय योजना

२०२०-२१ च्या शासकीय खरीप पिकांचे दर निश्चित

by Team Krushi Samrat
October 10, 2020
Prev Next

About us

Krushi Samrat

कृषी सम्राट हा शेतकऱ्यांसाठी शेतकरी पुत्राने सुरु केलेला एक समूह आहे. आपल्या शेतकऱ्यांना जगभरातील शेतीविषयी माहिती मोफत मिळावी हाच यामागचा एक उद्देश आहे.

Browse by Category

  • Uncategorized
  • अवजारे
  • आयुर्वेदिक नुस्खे
  • कायदा
  • कृषीसम्राट सल्ला
  • तंत्रज्ञान
  • प्रेरणा
  • प्रेरणादायक गोष्टी
  • बातम्या
  • यशोगाथा
  • व्हिडिओ
  • शासकीय योजना
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • हवामान
  • हिन्दी

Recent News

जायद सीजन में भिंडी की खेती 

जायद सीजन में भिंडी की खेती 

March 12, 2021
उत्पादन में होगा इजाफा – भूमि की तैयारी के लिए करें इन 6 कृषि यंत्रोंसे

उत्पादन में होगा इजाफा – भूमि की तैयारी के लिए करें इन 6 कृषि यंत्रोंसे

March 12, 2021
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

© 2020 Powered by Tech Drift Solutions.

No Result
View All Result
  • होम
  • शेती
  • शेतीपुरक उद्योग
  • शासकीय योजना
  • यशोगाथा
  • कायदा
  • अवजारे
  • तंत्रज्ञान
  • हवामान
  • व्हिडिओ
  • हिन्दी

© 2020 Powered by Tech Drift Solutions.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In